Wilhelmshavener Erstaufführung
DE ETAPPENHAS
Komödie in vier Akten von Karl Bunje
Premiere 11. Januar 1936 in den Centralhallen in der Peterstraße
Regie: Heinrich Frese
Rollen und Darsteller:
Hein Lammers, Muskeiter, Bursche beim Kompanieführer - Waldemar Schröder
Ummo Ummen, Landsturmmann - Johannes Nottelmann
Gerd Feldmann, Gefreiter, Meldegänger beim Kompanieführer - Emil Meinen
Dierk Hansen, Leutnant und Kompanieführer - Willi Völker
Ferdinand Hasenbein, Gefreiter, Schreiber bei der Ortskommandantur - Heinrich Aden
Marie - Nelly Schwarting
Das Schlußbild der Premiere am 11. Januar 1936 in den "Centralhallen": v.l. Johannes Nottelmann, Karl Peters (oben), Willy Völker, den Autoren Karl Bunje, Nelly Schwarting, Spälbas Heinrich Frese, Heino Aden, Waldemar Schröder und Emil Meinen. - eine Szene aus "De Etappenhas" - Spielzeit 1936
Wilhelmshavener Zeitung vom 13.01.1936
Niederdeutsche Bühne: "De Etappenhas"
En lustig Spill ut de Kriegstied van Karl Bunje
van Heinz Jacobs
Wi hebbt in uns dütsche Schriewwark 'n heel Bült Böker öwer de Krieg, in uns Theoters wort mennigmol noch Stücken van´n Krieg upföhrt. Man so, as Karl Bunje, uns Landsmann ut Brake de Krieg in sien "Ettappenhas" dorstellt hett, is dr noch keen Minsch wäsen. Dar is nix to marken van Trummelfüer un Gasalarm, Stormangriff un Sappenköpp. Karl Bunje gung dorhen, wor dat in´n Krieg för de Dickpansen an´n säkersten wär un wor uns Frontsoldaten, de ut den dicksten Schiet kämen, sik mol verpusten kunnen. In de Etappe gung Kal Bunje mit sien Stück, dat genau so en Kriegsspill is, as so mennigeen, wat ut den vördersten Groben kummt.
Dat Spill is so echt un so tro, dat de Frontsoldaten, de dor Saterdag in de "Centralhallen" wären, sik seggen, "Düwel, dat wär jo bi uns jüst so, as Bunje dat hier wiest!" Bunje hett dit Stück belewt, as he negenteihn Johr olt wär un ut Flandern in Ruhestellung keem. Do keem he mit sien Kameroden in so´n lüttjet Nüst dicht bi de dütsche Grenze in Quartier un hier drop he so´n moi flamsche Wicht, de hum dat andohn har. Dit Wicht sung hum en ohl Landsknechtsleed vör, dat ut de Tied stammen mag, as de Nederlanners mit Herzog Alba sine Spaniolen uprümen dehn. Swor un ernsthaft klung dat Leed un nedderdütsch is sien Ort. Dor in de Etappe har Karl Bunje mit sien Frünn ut´n Groben en Beläwnis. Dat dreih sik um en Etappen"swien" un um en Etappenhas.
Dat Etappenswien is en Kerl van Schriewer bi de Ortskommandant, de mit´n hogen Stehkrogen rümlöppt un immer schniegelt un bügelt is. Düsse Ort "Frontsoldaten", van de dat ´n heel Bült gifft, de sik in Schriewstuwen rümdrückt hebbt un noher mit EK I in de Heimat keemen, harn dat gröttste Mul (ok noher, as de Krieg vörbi wär). Uns Etappenschriewer will sik bi Marie, de flamsche Deern ´n witten Foot maken, man he kummt nich bi ehr an´n Drücker. Se mag väl lewer mit Gerd Feldmann, de lustigen Bremer Jung tosamen wäsen, freit sik väl mehr an Hein Lammers sien Strieken, de he utfrett.
De dree Frontkumpels, Gerd Feldmann, Hein Lammers und Ummo Ummen kamt uthungert un dreckig ut´n Groben in ehr Ruhestellung. To eeten gifft int Kriegsjohr söbenteihn nicht mehr völ und at is keen Wunner, dat Hein Lammers sik´n Has grippt, de dor ant Fenster bummelt. Disse Has har sik ober der Ortskommandant reserveert…
Annern Dag willt de dree Frünn de Has braden. Man nu kummt de Etappenschriewer, wat´n Fründ van Gerd Feldmann is, bös in de Wicken, wiel he up de Has uppassen schuld. Hein Lammers mut de Has wedder rut gewen, wiel sien Leutnant dat hebben wull. Dat is nu nix mehr mit de Fier, worto ok Marie inloden woren wär. De "Blindgänger", wie Hein Lammers de Oberst nöhmt, wiel he nich krepieren will, schall de Has kriegen, Un de ohle Landsturmmann Ummo Ummen har sik doch all so to de Has freit. He har Speck un Botter van Hus kreegen un wull diesse Fetigkeiten to´n Braden hergewen. Wenn nu Hein Lammers nich wäsen wär…
Düsse Filu kreeg dat klor, dat de "Blindgänger" sien Has kreeg und at de dree Frünn, de Leutnant un Marie nich verzichten bruken. De Oberst wuß ja nich, dat he up sein Disch ´n Dackhas har, sogar mit´n echten Hasenkopp! Dat de Katt Marie gehören deh, wör wieder nich schlimm, de snoop jo doch Melk ut´n Pott, wenn keen in´t Köken wär. So keem denn jeder to sien Recht. De Oberst har sien Hasenbraten (van ´n Dackhas) Hein Lammers un sien Frünn kreegen de richtige Has un de Etappenschriewer mell sik frewillig an de Front.
Hein Lammers is de egentlike Held in dat Stück. Woll in jede Koporalschaft is so´n Ort Hein Lammrs bi us Frontsoldaten wäsen. So ´n Kamerad wie Hein Lammers het in´n Krieg de düstern Stünnen wedder lecht makt. Düsse Hein Lammers kunn nüms bäter spälen, as Waldemar Schröder. He wär so, as Karl Bunje dissen Hein Lammers hebben wull, immer fidel, flietig, tro un mit´n Rüker för Freetereen, de Gold wert wär. So´n Hans Dampf, so´n Spoßmoker un gode Kamerad, dat wär Hein Lammers.
So´n richtigen drögen Landstummann wär Ummo Ummen, de Johannes Nottelmann spälen däh. Mit Waldemar Schröder tosamen geef he de beste Leistung ut dat ganze Stück. Ok düsse Ort Frontsoldat kennt Jedereen, de den Krieg mitmaakt hett. He wär gewissermaßen de Vader, de ruhende Pol, de sik dör nix ut de Ruh brängen lett. Johannes Nottelmann har sik an besten inlewt in sien Rull, dar geef´t bloß een Meenung in´n Sool, wenn dor ok Lü wären, de hum mennigmool nicht verstunnen, wenn he van sien Tohus vertellen däh. Dat wär nu mol nix to lachen, Lü.
Emil Meinen wär de Gefreite un Meldegänger van de Leutnant un de Frünn van Marie. He wär as Gerd Feldmann een frischen un lebendigen jungen Soldat, de so spälen deh, as de Rull dat verlagen däh. Willi Völker wär Leutnant und Komapienführer Dierk Hansen. In hum keem de Frontoffizier up de Bühn, vör de sien Soldaten dört Füer gungen. Dat is de Schlag van Frontoffizier, de Dütschland noher mit uns Führer tosamen rett´t hebbt. Immer mit sien Lü tosamen, up du un du, wenn nich drup ankeem un immer mit vöran, dat wär disse Leutnant, de Willi Völker echt un schlicht ohn Oewerdriweung spälen deh.
Heinrich Aden späl de Etappenschriewer Ferdinand Hasenbein. He wär de Gladdsnacker un Angewer mit´n Stehkrogen un blanke Schoh, de Marie moie Oogen maken deh. Sien Ort to spälen wär richtig.
Als Marie har Nelly Schwarting en Rull, de so recht för eh passen deh. Grad un staatsch gung se dör dat Stück kleih Hasenbein ´n poor an´t Mul, wenn he´t to gau har un keek Gerd Feldmann deep in de blauen Oogen, wiel he een fixen un forschen Kerl wär. Se wär dat eenzige Froonsminsch in dat Spill. Dor geef nix an to rütteln, ehr Spil wär sauber un klar.
De Nedderdütsche Bühne un ehr Spälbaas Heinrich Frese hebbt wedder een ´n neen Erfolg mit düsse Opföhrung, De Sool wär vull Minschen us as dat Spill to Enn´n wär, muss Karl Bunje, de Saterdag ok darbi wär up de Bühn kamen. Langen, langen Bifall kreegen de Spälers un de Verfasser un ok Blomen. Un dat keem so hartlik un deep, dat en dat freien kunn. Wi gralleren ok!